قارچ گانودرما یکی از قارچهای خوراکی و بیشتر دارویی است که از آن برای درمان بسیاری از بیماریها و پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری استفاده میشود. گانودرما سرشار از موادی مغذی و زیست مولکولهایی است که با کمک آنها نقشهای درمانی خود را در بدن انسان ایفا میکند. در این مطلب توضیحی برای آشنایی بیشتر با قارچ گانودرما، خواص دارویی آن و زیست مولکولهای آن ارائه میشود و سپس به بررسی اثرات زیست مولکول های قطبی قارچ گانودرما میپردازد.
آشنایی با قارچ گانودرما
همانطور که قبلا اشاره شد از قارچهای خوراکی و دارویی است ولی خوراکی بودن آن به معنی استفاده از گانودرما در آشپزی نیست چرا که این قارچ بافتی خشک و چوبی شکل و مزهی تلخی دارد که مناسب پخت و پز نمیباشد اما در شکلهای دارویی مانند دمنوش یا قهوه قابل استفاده و خوردن است. گانودرما از دسته قارچهای چتری با سطحی صیقلی و براق است که رنگی قرمز قهوهای دارد. در طبیعت به صورت خود رو رشد میکند ولی انسانها به چند دلیل به پرورش گسترده آن روی آوردند:
- اثبات خواص دارویی و درمانی آن
- تقاضای بالا برای استفاده از گانودرما و یافت نشدن آن به میزان نیاز همه مردم در طبیعت
- وجود تنوع بالا در گونههای گانودرما که بیش از شصت درصد آنها سمی بوده و تشخیص آن کار هر فردی نیست و برای جلوگیری و پیشگیری از مسمومیت و مرگهای ناشی از آن بهترین و سالمترین انواع گانودرما را پرورش میدهند.
مواد مغذی موجود در قارچ گانودرما
قارچها مانند بسیاری از گیاهان مقدار زیادی آب در بافتهای خود دارند که گانودرما نیز از این امر مستثنا نیست به طوری که نود درصد آن آب و ده درصد دیگر مواد مغذی آن است و تعداد این مواد مغذی به بیش از چهارصد نوع میرسد که مهمترین آنها عبارتند از: پروتئینها، کربوهیدراتها، مقدار جزئی چربی و قند، فیبر، پلی ساکارید ها، تری ترپنها، اسید گانودریک، اسیدهای آمینه، انواع ویتامینهای ضروری بدن مانند ویتامین آ، سی، ای، دی و همه ویتامینهای ب، املاح معدنی مهم مانند آهن، مس، روی، کلسیم، پتاسیم، سدیم، منگنز و منیزیم.
زیست مولکول چیست
درشت مولکولهای زیستی هستند که در بافت یا بدن موجودات زنده و یا به طور کلی توسط یک ارگانیسم زنده تولید میشوند و هر کدام از آنها نقش مهمی بر سلامتی ایفا میکند. معمولا زیست مولکولها منشأ کربنی و آلی دارند و شامل موادی مانند کربوهیدراتها، پروتئینها، اسید نوکلئیکها و لیپیدها میشود. زیست مولکولها به دو دسته اصلی زیست مولکولهای قطبی و زیست مولکولهای غیر قطبی تقسیم میشوند. زیست مولکولهای قطبی شامل پپتیدها، پروتئینها و پلی ساکاریدها میشود ولی زیست مولکولهای غیر قطبی بیشتر از نوع لانوسترولهایی مثل اسید نوکلئیک و یا اسید گانودریک هستند.
زیست مولکولهای قطبی قارچ گانودرما
از مهمترین مواد موجود در قارچ گانودرما پلی ساکاریدها هستند که بر روی سلامت بدن تاثیر زیادی داشته و نقشهای فراوانی در مسیر بهبود بیماریها در بدن ایفا میکنند. پلی ساکاریدها به طور مستقیم در بالا رفتن سیستم ایمنی تاثیر میگذراند و همچنین از دیگر خواص قارچ گانودرما لوسیدوم اثرات ضد سرطانی و پیشگیرانه از بروز سرطان است. از دیگر تاثیرات پلی ساکاریدهای گانودرما که زیست مولکولهایی آلی و قطبی هستند میتوان به جلوگیری از مسموم شدن کبد، مهار کردن رشد سلولهای سرطانی، شناسایی و از بین بردن رادیکالهای آزاد، جلوکیری از تجمع و رشد بی رویه پلاکت ها در خون و مانع شدن ورود ویروسها به غشای سلولی سالم اشاره کرد. اثرات ضد ویروسی، آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، تامین سلامت DNA در مقابل اشعه ایکس و کنترل و کاهش قند خون نیز از تاثیرات مهم پلی ساکاریدهای گانودرما در بدن هستند. مانع شدن از تخریب سلولهای مغزی و پیشگیری از آلزایمر و کند کردن روند بیماری در صورت ابتلا نیز بر عهده پلی ساکاریدها میباشد.
علاوه بر پلی ساکاریدها، پروتئینها و پپتیدها گروههای دیگری از زیست مولکولهای قطبی هستند که آنها نیز عنصری تاثیرگذار در فعالیتهای آنتی اکسیدانی گانودرما در بدن بوده و به جز آن نقش مهمی در فعالیتهای ضد ویروسی و به ویژه ویروس هرپس در تایپهای یک و دو میباشد. کاهش قند خون و بالا رفتن توان بدن در به تله انداختن رادیکالهای آزاد از دیگر نقشهای پروتئینها و پپتیدهای گانودرما بوده و در نهایت نباید نقش اسیدهای آمینه و پروتئین های موجود در قارچ گانودرما را بر سلامت و تقویت عضلات نادیده گرفت. تاثیرات مهم مجموعه زیست مولکولهای قطبی موجود در گانودرما پایانی ندارد و از اثرات مهم دیگر این مجموعه میتوان کمک رسانی به سلامت قلب، پیشگیری و درمان افسردگی، بهبود بیماریهای مهمی مانند آرتریت روماتوئید، بهبود و کنترل دیابت، پیشگیری از سکته قلبی و بالا رفتن فشار خون و جلوگیری از انواع آسیبها و زخم های پوستی حاصل از بالا رفتن رادیکالهای آزاد در بدن را نام برد.
مصرف و منع مصرف قارچ گانودرما
بیشترین نحوه مصرف قارچ گانودرما به صورت خشک شده سالم و خشک شده آسیاب شده است که از هر دو نوع آن برای عصاره گیری و تهیه دمنوش استفاده میشود؛ هر چند محصولات متنوع زیادی از گانودرما حاصل شده است ولی همچنان مصرف آن به صورت دم کرده رایجتر و بهتر است چرا که در طی مراحل تهیه عصاره گانودرما در حالت دم کرده و دمنوش مواد آن به خوبی و به طور کامل آزاد شده و اثرات بهبود دهندگی آن بهتر و سریعتر به بدن خواهد رسید. زمان عصاره گیری با قارچ خشک شده و سالم به روش اضافه کردن تکههای گانودرما به آب در حال جوش و زمان دادن برای یک ساعت تا یک ساعت و نیم به جوشیده شدن آن است که البته این زمان در نوع آسیاب شده کمتر است؛ بعد از اتمام این زمان و پایین آمدن دمای آن با اضافه کردن موادی مانند دارچین، عسل و آب لیمو میتوان دمنوش را طعم دار و مصرف کرد.
در مورد منع مصرف، یک توصیه قطعی و یک توصیه احتیاطی وجود دارد که توصیه قطعی عدم مصرف گانودرما در دوره کودکی به ویژه زیر دوازده سال، دوره بارداری و دوره شیردهی است و توصیه احتیاطی در مورد کسانی است که داروهایی خاص مانند داروهای بیماری خود ایمنی مصرف میکنند و یا کسانی که به طور طبیعی طبع بدنی سرد و افت فشار دارند که در موارد این چنینی امکان به وجود آمدن تداخل دارویی پیش آمده به همین دلیل بهترین روش توصیه شده آن است که قبل از مصرف گانودرما و یا کم و زیاد کردن دوز مصرف آن با پزشک یا متخصصین تغذیه مشاوره کنید.